O poszanowaniu prawa i dlaczego tak nam to ciężko idzie.

 Dziś w Sejmie podczas obrad  jeden z posłów musiał opuścić salę, poprosił więc koleżankę, aby zagłosowała za niego. To znaczy - wcisnęła guzik, podniosła rękę. Tak też zrobiła, co zostało zauważone przez innych posłów. Niektórzy uznali, że taka sytuacja jest niedopuszczalna. Część komentarzy zbagatelizowała sprawę (i tak głosowanie miałoby analogiczny rezultat), zaś poseł, który „zlecił” koleżance przysługę, wypowiedział się przed kamerą, że „moralnie jest w porządku”, ponieważ chciał głosować, a wyjść musiał. Nic specjalnego się nie stało, bo większość sejmowa zagłosowała.

Jest to sytuacja wielce zdumiewająca dla obserwującego ją adwokata. Zdarzenie też przygnębiające, tym bardziej, że poseł, który „oddał swój głos” koleżance, rzeczywiście pozostawał dotychczas niekwestionowanym (dla chyba żadnego środowiska) autorytetem.
W pewnym sensie można mówić o podobieństwie sytuacji opisywanych posłów (z których jeden prosi drugiego o oddanie za niego głosu) do dość niestety powszechnego w życiu codziennym zjawiska – a mianowicie przestępstwa złożenia za kogoś (podrobienia) podpisu. Zdarza się to na przykład mężom lub żonom, którzy wypełniają deklaracje podatkowe za siebie i swoją druga połowę, nie jako pełnomocnicy, tylko właśnie poprzez „podpisanie się” – za zgodą nieobecnego – za inną osobę. Kodeks karny jest w takich sytuacjach bezwzględny. Nie szkodzi, że była zgoda na podpis, nie szkodzi, że nikt nie ucierpiał. Nie szkodzi, że to nie osoba, za którą się podpisano składa zawiadomienie do prokuratury. Nie szkodzi, że deklaracja odpowiada prawdzie. Można próbować bronić się argumentem, że czyn taki charakteryzuje się niską szkodliwością społeczną, jednak argument ten nie zawsze będzie trafny. Sądy nie umarzają co do zasady postępowań w takich sprawach. Jest skazanie (nawet, jeśli wyrok łagodny), osoba jest uważana za karaną, co bywa bardzo dolegliwe życiowo.

Zakładam, że w trochę bardziej zaawansowanej demokracji, taki poseł czy posłanka oddający za kogoś głos mogliby pożegnać się z mandatem. U nas takie sytuacje już miały miejsce i nikt mandatu nie oddawał, jednak stwierdzano, że prawo zostało naruszone. Jak ta sprawa skończy się w sejmie, zobaczymy.

Bieżąca polityka nie jest tu głównym tematem. Chodzi o znacznie więcej. O podejście do prawa, do poszanowania zasad, do stosowania pewnych reguł.

Nie mogę posłowi na sejm mojego kraju darować, że lekce sobie waży prawo, które przecież on właśnie, wraz z innymi posłami, stanowi. Nie mogę przede wszystkim podarować tych słów, że „moralnie jest w porządku”. Kiedy przedstawiciel władzy ustawodawczej wysyła społeczeństwu sygnał, że jakaś „wewnętrzna moralność” – którą określa kto? - przeważa nad przyjętymi zasadami prawnymi, jest to prosta droga do usprawiedliwienia absolutnie wszystkiego. W imię różnych idei wiele popełniono bezeceństw.

fot. Krzysztof Białoskórski www.sejm.gov.pl

 

Spotykałam się – w różnych wariantach i okolicznościach – z sytuacjami, w których jakieś osoby składały „za kogoś” podpis. Wielokrotnie odżegnywałam klientów od takiego procederu. Muszę powiedzieć, że może nawet spotykałam się z przekonaniem, że w sumie podrobienie podpisu za czyjąś zgodą, to sprawa bagatelna; jednak kiedy zwracam uwagę, że przepis to przepis – i są pewne przesłanki, które spowodowały, że jest tak stanowczy, spotykałam się też zawsze z ostatecznym zrozumieniem. Chcemy szanować prawo, bo chcemy być szanowani. Osoby, które "uwikłane" były w niemiłą sytuację z podpisem - zawsze ostatecznie żałowały, że w ogóle doszło do takiego zdarzenia. Nie słyszałam od nich, że były "moralnie w porządku". Dlatego nie mogę zrozumieć, jak można bagatelizować łamanie prawa w analogicznych sytuacjach w Parlamencie. O wiele gorszy, bo demoralizujący, był komentarz pana posła. Już przez sam fakt, że złamane zostało prawo na oczach całego społeczeństwa - moralnie nie jest w porządku.